Janinde kwam ermee. Ironisch genoeg op Facebook. The Hymn of Acxiom, een indringend lied van de Amerikaanse zangeres Vienna Teng. En zoals altijd bij een nummer dat je niet kent, komt eerst de muziek. Een electrisch vocoder-koor begeleidt het geruststellende stemgeluid van de zangeres, wat zorgt voor een vervreemdende sfeer. Het lied bouwt langzaam op naar een heftige climax, om tenslotte, volgens religieuze traditie, te eindigen in een zacht Amen.
En dan denk je: waar gaat dit eigenlijk over?
Hoe actueel kan een nummer zijn? Nooit zaten we volgens mij meer bovenop de actualiteit, dan op het moment dat we deze ‘hymne’ instudeerden. Cambridge Analytica was zwaar in opspraak vanwege manipulatie van de Amerikaanse verkiezingen, en in het kielzog daarvan werden de pijlen gericht op Facebook. En precies dat is waar The Hymn of Acxiom over gaat: jouw gegevens, die je ‘vrijwillig’ beschikbaar stelt, en waarmee vervolgens jouw gedrag gestuurd wordt. Weliswaar staat in dit nummer de werkwijze van het bedrijf Acxiom, uit Arkansas, centraal, maar er is geen verschil. Ook Acxiom verzamelt online gegevens van internetgebruikers voor marketingdoelen en stelt profielen op van gebruikers, ten behoeve van hun eigen klanten, die je verleiden tot het doen of kopen wat je voorheen niet kende. ‘Oh how glorious: a brand new need is born’.
Vienna Teng liep stage bij Acxiom, bekeek en doordacht wat daar gebeurde en schreef een kritische lofzang over online marketing – ‘big data’ – in de vorm van een echte hymne. Een hymne waarin je wordt ‘gehoord’ en ‘bespeeld’, niet door God maar door de machines, algoritmes en marketeers van Acxiom. Ze beschrijft nauwkeurig wat Acxiom doet: jou door en door leren kennen, misschien wel beter dan je jezelf kent, jou voeden met wat je ‘lekker’ vindt, en tenslotte jou verleiden tot iets dat je eerder waarschijnlijk nog niet wilde. Tenslotte vraagt ze ‘Is that wrong?’, een vraag die niet gemakkelijk te beantwoorden is. Vienna Teng heeft mij in elk geval flink aan het denken gezet …
Grappig dat The Hymn of Acxiom via Facebook tot ons kwam. Janinde zingt sinds een jaar bij Au bain Marie, maar door The Hymn of Acxiom is ze nog wel een tijdje bij ons. Alle tijd dus om de tekst én je eigen gedrag op internet nog eens heel goed te overdenken.
– Jaap de Boer –